jueves, 12 de mayo de 2016

ZETA-HARRAK / GUSANOS DE SEDA

Lagun berriak ditugu!!! Zeta-harrak ekarri dizkigu familia batek... Eskerrik asko!!!
¡¡¡Tenemos amigos nuevos!!! Una familia nos ha traído gusanos de seda... ¡¡¡Gracias!!!



Oraindik oso txikiak dira baina... laster haziko dira!!!
Todavía son muy pequeños pero... ¡¡¡pronto crecerán!!!

Plastikozko kutxa batean sartu ditugu. Behean paper bat jarri dugu erraz garbitu ahal izateko.
Los hemos metido en una caja de plástico. Debajo les hemos puesto papel para limpiarlos fácilmente.





Gehiagorik jakin nahi???
¿¿¿Queréis saber más???

Lau garaitik pasatzen dira (argazkiak, hazten direneta faseak pasatzen diren heinean jarriko ditugu):
Pasan por cuatro fases (las fotos las iremos colgando a medida que vayan creciendo y pasando fases):

1.- ARRAUTZA / HUEVO : ( +  o - 15 egun / días )

Arruatzak, hozkailuan, kutxa batean egon dira gordeta urte batetik bestera. Moreraren kimuak ikusten ditugunean hozkailutik kanpo atera behar dira eta 15 egunen barru jaiotzen dira harrak.
Los huevos se conservan en una caja en la nevera de un año para otro. Cuando vemos los primeros brotes de la Morera, se sacan de la nevera y en 15 días nacen los gusanos.


2.- LARBA / LARVA:  ( + o - 30 egun / días )

Zeta-harrek MORERA TXURIKO HOSTOAK jaten dituzte ( Morus Alba) eta asko jaten dute gainera!!! Beraz, hartu behar dira asko eta tupper batean hozkailuan gorde.
Los gusanos de seda comen HOJAS DE MORERA BLANCA (Morus Alba) y ¡¡¡encima comen muchísimo!!! Así que hay que coger bastantes hojas y guardarlas en un tupper en la nevera.



Etorri zirenean, egun gutxi zituzten (2016-05-02)
Cuando vinieron, tenían pocos días (02-05-2016)



Astebete beranduago, nahiko hazi dira!!! (2016-05-09)
Una semana después, ¡¡¡han crecido bastante!!! (09-05-2016)


Umeek elikatzen dituzte
L@s niñ@s los alimentan



Behatzea asko gustatzen zaie!!!
¡¡¡Les gusta mucho observarlos!!!



Begira ze potolo dauden!!!
¡¡¡Mirad que gordos están!!!


2016-05-18
18-05-2016


2016-05-24
24-05-2016


2016-05-30
30-05-2016

3.- KRISALIDA / CRISÁLIDA: ( + o - 20 egun / días)

Hilabete pasa ondoren, harrak leku apropos bat bilatzen du krisalida egiteko. 2-4 egun falta direnenean harrak horitzen hasten dira. Kapulua egiten dutenean komenigarria da beste kutxa batera pasatzea.
Pasado un mes, los gusanos buscan un sitio apropiado para hacer la crisálida. Cuando faltan 2-4 días los gusanos empiezan a ponerse amarillos. Cuando hacen el capullo es conveniente pasarlos a otra caja.

2016-05-31, goizeko 9:30etan. Hasi dira krisalida egiten!!!
31-05-2016, a las 9:30 de la mañana. ¡¡¡Ya han empezado a hacer crisálida!!!


2016-05-31, eguerdiko 14:30etan, lan bikaina egin dute!!!
31-05-2016, a las 14:30 del mediodía, ¡¡¡ menudo trabajo que han hecho!!!


Atzeko partetik. Fijatzen bazarete, zeta-harra uzkurtzen da kuskuan sartzeko
Por la parte de atrás. Si os fijáis, el gusano se encoge para meterse en la crisálida


2016-05-31, arratsaldeko 18:00etan, ia, ia bukatuta!!! Bihar ikusiko dugu!
31-05-2016, a las 18:00 de la tarde, ¡¡¡ casi terminado!!! ¡Mañana lo veremos!


2016-06-01, bukatu du, besteak ere animatzen hasi dira!!!
01-06-2016, ya lo ha terminado, ¡¡¡ los demás también se han animado a empezar!!!

Ezin dugu tapa zabaldu batzuk krisalida egiten hasi direlako eta jarri direlako tapan...
No podemos abrir la tapa porque algunos han empezado a hacer la crisálida apoyandose en la tapa...

Gaur (2016-06-06), tapa zabaldu dugu, gehienek krisalida egin dutelako, kutxa garbitu nahi genuelako eta batzuk hilda zeudela ustetan. Begira nola zeuden...
Hoy (06-06-2016), hemos abierto la tapa porque la mayoría han hecho la crisálida, queríamos limpiar la caja y pensando que algunos estaban muertos. Mirad como estaban...


Baina ondo daude!!! Batzuetan, zeta-harrek aldaketa krisalida egin gabe egitea gerta daiteke. Hori hainbat alderdi eraginda izan daiteke (beroa, zeta-har gehiegi...). Harrak ezin du zeta egin edo ez dio denborarik ematen eta babes marroi bat egiten du inguruan. Hilda daudela ematen du baina ez, krisalidaren barruan daudenak ere horrela daude!!! Begira...
¡¡¡Pero están bien!!! A veces, puede ocurrir que los gusanos de seda hagan la metamorfosis sin hacer una crisálida. Esto viene provocado por varios factores (calor, demasiados en poco espacio...). El gusano no puede hacer seda o no le da tiempo y crea una coraza protectora marrón. Parece que están muertos o secos pero no, ¡¡¡ los que están dentro de la crisálida están igual!!! Mirad...


Hemen duzue krisalida gabe egindako aldaketaren momentu desberdinak!!!
¡¡¡Aquí tenéis diferentes fases de la transformación sin crisálida!!!






2016-06-13 Burua aldatzen ari dela ikus daiteke!!!
13-06-2016 ¡¡¡Se puede ver que la cabeza ya ha cambiado!!!

Beltzak jartzen badira hilda daudela esan nahi du, beraz horiek bota ditzakezue...
Si se ponen negros es que se han muerto, asi que esos se pueden tirar...



4.- TXIMELETA / MARIPOSA: (+ o - 5 egun / días)

Fase honetan ez da elikatzen, bakarrik errunaldia egiteko bikotea bilatuko da. Kapuluak kendu behar dira arrautzak gainean jar ez ditzaten. Gero arrautzak hartzen dira eta hozkailuan gordetzen dira kutxa baten barruan, hurrengo urtean berriro izateko.
En esta fase no se alimenta, tan sólo buscará pareja para realizar la puesta de huevos. Hay que quitar los capullos vacíos para que no pongan los huevos encima. Después guardaremos los huevos en una caja en la nevera hasta el año siguiente.


2016-06-20 Tximeletak atera dira!!! Ez dakigu noiz baina ostiralean (2016-06-17) ez zeuden!!!
20-06-2016 ¡¡¡Han salido mariposas!!! No sabemos cuando, ¡¡¡el viernes (17-06-2016) no estaban!!!


Ez dira hain itsusiak!!! Uste genuen baino politagoak dira!!!
¡¡¡No son tan feas!!! ¡¡¡Son más bonitas de lo que pensábamos!!!


2016-06-21 Orain binaka elkartzen dira eta arrautzak erruten dituzte, bolatxo hori horiek dira!!!
21-06-2016 Ahora se emparejan y ponen los huevos, ¡¡¡son esas bolitas amarillas!!!


Kuskuak kentzea komenigarria da, gainean jar ez ditzaten baina ez digute denborarik eman!!!
Conviene quitar las crisálidas para que no los pongan encima pero ¡¡¡no nos ha dado tiempo!!!

Prozesua ixteko, arrautzak hartu behar dira, kutxa batean sartu eta leku ilun eta fresko batean gorde behar dira azarora arte, gero hozkailuan sartuko ditugu eta morerako lehenengo kimak ikusten ditugunean aterako ditugu eta 15 egunetan... berriro hasiko gara!!!
Para cerrar el proceso hay que coger los huevos, guardarlos en un caja en un sitio oscuro y fresco hasta noviembre, luego los meteremos en la nevera y cuando veamos los primeros brotes de morera los sacaremos y en 15 días... ¡¡¡empezaremos de nuevo!!!

No hay comentarios:

Publicar un comentario